Γιατρός εν πτήσει - χρήσιμες πληροφορίες

Έχει υποτεθεί ότι τα αεροπορικά ταξίδια θα συνεχίσουν να αυξάνονται στο μέλλον. Πάνω από 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι ταξιδεύουν αεροπορικώς κάθε χρόνο. Στο αεροσκάφος υπάρχει ένα ξεχωριστό φυσιολογικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από τη μειωμένη ατμοσφαιρική πίεση και την μερική πίεση οξυγόνου, τον ξηρό αέρα, τις διαφορές ώρας και τον περιορισμένο χώρο. Η ηλικία των επιβατών αυξάνεται και ακόμη και επιβάτες με υφιστάμενες παθήσεις υγείας πραγματοποιούν περισσότερα ταξίδια αεροπορικώς. Τα αεροσκάφη γίνονται όλο και μεγαλύτερα και καλύπτουν όλο και μεγαλύτερες διαδρομές. Σε συνδυασμό με το ταξιδιωτικό άγχος, όλα αυτά είναι πιθανό να οδηγήσουν σε περαιτέρω αύξηση των περιστατικών έκτακτης ανάγκης εν πτήσει. Έχει υποτεθεί ότι θα συμβαίνει ένα επείγον ιατρικό περιστατικό σε ένα επιβατικό αεροσκάφος κάπου στον κόσμο κάθε 12 λεπτά. Ωστόσο, σε σύγκριση με τον πραγματικό αριθμό επιβατών, αυτός ο κίνδυνος εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλός (8 - 50:1 εκατομμύρια επιβάτες), ενώ η πιθανότητα μη προγραμματισμένης προσγείωσης είναι 1:1 εκατομμύριο επιβάτες και η πιθανότητα θανάτου περίπου 1:2 εκατομμύριο επιβάτες (Siedenburg J (2010): Kompendium Flug- und Reisemedizin [Σύνοψη Ιατρικής Πτήσεων και Ταξιδιών]. BOD, Norderstedt).

Ο συντριπτικός αριθμός των ιατρικών έκτακτων περιστατικών είναι ωστόσο αβλαβούς χαρακτήρα. Συνήθως προκαλούνται από καρδιοαγγειακά συμπτώματα, ακολουθούμενα από νευρολογικές και γαστρεντερικές διαταραχές. Υπάρχει μία εκτεταμένη γκάμα εξοπλισμού για την αντιμετώπιση τέτοιων καταστάσεων εν πτήσει, που αποτελείται από ένα Κιτ Γιατρού, Αυτόματο Εξωτερικό Απινιδωτή (AED), πολλά κιτ πρώτων βοηθειών και μία γενική προμήθεια παυσίπονων, ρινικών σπρέι κ.λπ., καθώς και ένα επιπλέον ιατρικό κιτ για διηπειρωτικές πτήσεις. Τα μέλη του πληρώματος θαλάμου επιβατών εκπαιδεύονται στις πρώτες βοήθειες για πιθανές έκτακτες ανάγκες εν πτήσει, μέχρι την καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση και τη χρήση απινιδωτή και λαμβάνουν πρόσθετη εκπαίδευση κάθε χρόνο και ως εκ τούτου μπορούν να βοηθήσουν στην επείγουσα βοήθεια που παρέχουν οι γιατροί στους επιβάτες.

Τα επείγοντα περιστατικά εν πτήσει θεωρούνται ως ιδιαίτερα δραματικά γεγονότα, όχι μόνο από μη ειδικούς, λόγω των περιγραφόμενων συνθηκών, του περιορισμένου χώρου, της δυσκολότερης πρόσβασης στον ασθενή, της έλλειψης ελέγχου από τους συνεπιβάτες, πιθανών γλωσσικών προβλημάτων και περιορισμών στην τεχνική και διαθέσιμων θεραπευτικών επιλογών. Τα έκτακτα περιστατικά εν πτήσει δεν μπορούν να διαγνωστούν και να αντιμετωπιστούν όπως στο περιβάλλον της κλινικής – π.χ. η ακρόαση της καρδιάς, των πνευμόνων και της κοιλιακής χώρας καθώς και η μέτρηση της αρτηριακής πίεσης γίνονται με δυσκολία λόγω του θορύβου του αεροσκάφους. Η επιλογή της τηλεϊατρικής μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη. Παρά τη συχνά δραματική φύση του γεγονότος, απαιτείται επομένως μία συστηματική και ήρεμη προσέγγιση (Siedenburg J (2015): Notfälle an Bord [Emergencies on board]. In: Siedenburg J, Küpper T (Publ.): Moderne Flugmedizin [Modern Aviation Medicine]. Gentner Verlag, Stuttgart).

Τα συχνά επικίνδυνα νομικά προβλήματα και προβλήματα νομικής ευθύνης δεν υπάρχουν λόγω της προστασίας αστικής ευθύνης που έχει εξασφαλίσει η Lufthansa. Ωστόσο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι μία τέτοια προστασία υπάρχει διεθνώς (γνωστή στη νομοθεσία των ΗΠΑ ως «Αρχή του Καλού Σαμαρείτη» (Good Samaritan Principle)) μόνο εάν η βοήθεια παρέχεται χωρίς πληρωμή. Στο γερμανικό δίκαιο καθώς και σ’ αυτό της ηπειρωτικής Ευρώπης υφίσταται η υποχρέωση παροχής βοήθειας, ενώ κάτι τέτοιο δεν προβλέπεται στο αγγλοσαξονικό δίκαιο.

Αυτά τα θέματα εξετάζονται σε μεγαλύτερο βάθος στην πρόσφατα δημοσιευμένη πρότυπη εργασία για την αεροπορική ιατρική (Siedenburg J, Küpper T (Publ.) (2015): Moderne Flugmedizin. Gentner Verlag, Stuttgart) και όλες οι περαιτέρω πτυχές της αεροπορικής και της διαστημικής ιατρικής αντιμετωπίζονται με κάποια λεπτομέρεια.


Στοιχεία, δεδομένα και γεγονότα

Μόλις τους τελευταίους μήνες, οι γιατροί που αντιμετώπισαν επείγοντα ιατρικά περιστατικά σε πτήσεις της Lufthansa έχουν διασφαλίσει ότι οι επιβάτες που υπέστησαν οξείες παθήσεις έλαβαν καλή
ιατρική φροντίδα. Επειδή μια επείγουσα ιατρική κατάσταση εν πτήσει είναι και θα παραμείνει ένα σπάνιο γεγονός για κάθε επηρεαζόμενο επιβάτη, προτείνουμε ένα άρθρο από το γερμανικό ιατρικό περιοδικό «Deutsches Ärzteblatt» που περιέχει όλα τα σχετικά στοιχεία, δεδομένα και γεγονότα. Προς το άρθρο

Ιδανικά εκπαιδευμένο αεροπορικό πλήρωμα

Τα μέλη πληρώματος καμπίνας εκπαιδεύονται τακτικά στις πρώτες βοήθειες με βάση τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αναζωογόνησης (ERC). Μπορείτε να δείτε τα αποτελέσματα που παρασχέθηκαν από το ERC εδώ.

Ταχεία βοήθεια χάρη στην πιο σύγχρονη τεχνολογία

Η πιο πρόσφατη βοήθεια τηλευγείας μπορεί να χρησιμοποιηθεί χάρη σε δίκτυα wi-fi υψηλής απόδοσης του στόλου της Lufthansa. Για παράδειγμα, μεταδίδοντας ηλεκτροκαρδιογραφήματα, μπορούμε να λαμβάνουμε εκτιμήσεις για την περαιτέρω αντιμετώπιση του ασθενούς από κορυφαία εξειδικευμένα κέντρα στο έδαφος, μέσω μετάδοσης δεδομένων ΗΚΓ.
Η εφαρμογή «airRX» επιτρέπει στους γιατρούς να εξετάζουν μία μεγάλη ποικιλία σεναρίων και παρέχει μία επισκόπηση του διαθέσιμου ιατρικού εξοπλισμού. Προς την εφαρμογή

Γενικές διαδικασίες για έκτακτα περιστατικά εν πτήσει:

• Κάντε τον εαυτό σας γνωστό στο πλήρωμα δηλώνοντας το επαγγελματικό σας υπόβαθρο και τα προσόντα σας

Εξέταση του ασθενούς:

• Ρωτήστε για τη διάρκεια και τη φύση των κύριων συμπτωμάτων
  
• Ρωτήστε για τυχόν δευτερεύοντα συμπτώματα και παράγοντες κινδύνου (π.χ. πόνοι στο θώρακα, δύσπνοια, ναυτία ή εμετός, αδυναμία ή μερική απώλεια των αισθήσεων σε μία πλευρά του σώματος)
• Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία (σφυγμός και αρτηριακή πίεση, πιθανώς τον ρυθμό αναπνοής και εάν η αρτηριακή πίεση δεν μπορεί να μετρηθεί μέσω ακρόασης λόγω δυνατού θορύβου περιβάλλοντος, προσδιορίστε τη συστολική πίεση μέσω ψηλάφησης της ακτινικής αρτηρίας)
• Εκτιμήστε τη συνειδησιακή κατάσταση και οποιεσδήποτε εστιακές νευρολογικές βλάβες

Σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής:

• Σε περίπτωση καρδιακής ανακοπής ξεκινήστε αμέσως την καρδιοαναπνευστική ανάνηψη (CPR)
• Ζητήστε και συνδέστε αυτόματο εξωτερικό απινιδωτή (AED). Εάν ο σφυγμός είναι ψηλαφητός αλλά υπάρχει υποψία καρδιακού προβλήματος, συνδέστε τον απινιδωτή όπως απαιτείται για παρακολούθηση όπου είναι τεχνικά εφικτό (ορισμένες αεροπορικές εταιρείες απαιτούν προηγούμενη επαφή με
  επίγεια υπηρεσία συμβουλευτικής)
• Ζητήστε το Κιτ Γιατρού από το πλήρωμα καμπίνας και χορηγήστε οξυγόνο όπως απαιτείται
• Ενδεχομένως να έρθετε σε επαφή με μια επίγεια υπηρεσία συμβουλευτικής, εάν δεν έχει ήδη ξεκινήσει από το πλήρωμα καμπίνας. Μπορείτε να ζητήσετε συμβουλή από το πλήρωμα καμπίνας σχετικά με οποιαδήποτε περαιτέρω μέτρα που πρέπει να ληφθούν, όπως χορήγηση φαρμάκων, ενδοφλέβια υγρά ή μη προγραμματισμένη προσγείωση
• Τεκμηριώστε τα αποτελέσματα των εξετάσεων και των μέτρων που λάβατε. Διαβιβάστε οποιαδήποτε πληροφορία κατά την παράδοση στο ιατρικό προσωπικό που παρέχει περαιτέρω θεραπεία επιτόπου, όπως απαιτείται

Διαδικασία σε περίπτωση συγκοπής:

• Αναπνέει και έχει σφυγμό ο ασθενής;
  
• Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία (οι περισσότεροι ασθενείς θα εμφανίσουν χαμηλά ποσοστά RR)
  
• Μετακινήστε τον ασθενή στο διάδρομο ή κατά προτίμηση στην κουζίνα, τοποθετήστε τον σε οριζόντια θέση με τα πόδια σηκωμένα και χορηγήστε οξυγόνο
  
• Μετρήστε το σάκχαρο στο αίμα εάν είναι γνωστή κατάσταση διαβήτη (συσκευή από το Κιτ Γιατρού ή πιθανώς από τις αποσκευές του ασθενούς ή άλλων επιβατών)
  
• Οι περισσότεροι ασθενείς αναρρώνουν μετά από λίγα λεπτά. Χορηγήστε υγρά από το στόμα όταν ενδείκνυται εάν είναι δυνατόν
  
• Η ενδοφλέβια χορήγηση υγρών είναι γενικά απαραίτητη μόνο εάν η τιμή RR μειώνεται περαιτέρω και η χορήγηση από το στόμα είναι αδύνατη

Διαδικασία σε περίπτωση θωρακικών πόνων ή ταχυπαλμίας:

• Ελέγξτε τα ζωτικά σημεία
  
• Χορηγήστε οξυγόνο
  
• Χορηγήστε ασπιρίνη εάν είναι απαραίτητο εάν υπάρχει υποψία καρδιακού πόνου στο θώρακα ή ηπαρίνη εάν είναι διαθέσιμη
  
• Ανάλογα με τη συστολική πίεση, χορηγήστε υπογλώσσια νιτρογλυκερίνη κάθε 5 λεπτά (ελέγχετε την τιμή RR μετά από κάθε δόση).
  
• Εάν ο AED διαθέτει οθόνη, χρησιμοποιήστε την όπως είναι απαραίτητο για την παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού και τον έλεγχο των άκρων ως χονδρική ένδειξη οποιωνδήποτε μειώσεων του ST
  
• Εάν τα συμπτώματα υποχωρήσουν μετά τη λήψη των μέτρων που περιγράφηκαν παραπάνω, είναι πιθανό η αλλαγή πορείας να μην είναι απαραίτητη. Συμβουλευτείτε την επίγεια συμβουλευτική υπηρεσία εάν χρειάζεται

Ιατρικά περιστατικά σε αεροσκάφη του στόλου της Lufthansa

Τα τελευταία χρόνια, η διεθνής εναέρια κυκλοφορία έχει καταγράψει συνολική αύξηση των ιατρικών περιστατικών (πηγή: IATA Medical Advisory Group). Αυτό ισχύει και για τη Lufthansa: μεταξύ δέκα και 15 ιατρικά περιστατικά συμβαίνουν σε περίπου 1.700 πτήσεις την ημέρα. Αυτά ποικίλουν από ασήμαντες ασθένειες, όπως πονοκέφαλος με πυρετό και έμετο, μέχρι κρίση άσθματος, κολικός, εγκεφαλικό επεισόδιο και υποψία καρδιακής προσβολής.

Ιατρική φροντίδα με το Κιτ Γιατρού

Η επαρκής ιατρική περίθαλψη είναι γενικά δυνατή μέσω της συνεργασίας μεταξύ του πληρώματος και των γιατρών στο αεροσκάφος – όπως εσείς – και με τη βοήθεια των πόρων επί του αεροσκάφους, όπως το Κιτ Γιατρού και το Κιτ Πρώτων Βοηθειών.

Ακόμα κι αν αυτό φαίνεται δύσκολα κατανοητό από τη δική μας οπτική γωνία, σε πολλές διαδρομές ο εξοπλισμός στο Κιτ Γιατρού του στόλου της Lufthansa είναι τουλάχιστον ισοδύναμος με τις ιατρικές επιλογές στο έδαφος. Και η συνέχιση της πτήσης προς τον προορισμό είναι επίσης συχνά ο πιο γρήγορος τρόπος για να δώσετε στον ασθενή την ιατρική φροντίδα που χρειάζεται.

Συμβουλές όλο το εικοσιτετράωρο μέσω του MedAire

Δεν πρέπει να παραλείπεται σε αυτό το πλαίσιο η επιλογή λήψης ιατρικής συμβουλής μέσω δορυφορικού τηλεφώνου σε αεροσκάφος διηπειρωτικών πτήσεων (A330/340, A380 και Boeing 747): Με τους κατάλληλα εκπαιδευμένους γιατρούς στην αεροπορική και επείγουσα ιατρική, η υπηρεσία MedAire είναι διαθέσιμη όλο το 24ωρο, για να συμβουλεύει το πλήρωμά μας αλλά και τους συνδράμοντες γιατρούς στο αεροσκάφος. Η υποστήριξη που παρέχεται από τη MedAire για τη διαχείριση έκτακτης ανάγκης εν πτήσει δεν θα μπορούσε να υπερεκτιμηθεί, επειδή οι ιατροί συνάδελφοι που εφαρμόζουν τις γνώσεις τους εδώ είναι εξοικειωμένοι με την αεροπορία και την επείγουσα ιατρική και τα ειδικά χαρακτηριστικά των λειτουργιών της πτήσης (χρόνος μέχρι την επόμενη πιθανή προσγείωση, υποδομή στο πλησιέστερο νοσοκομείο).

Ένα πρακτικό παράδειγμα

Θα μάθετε πώς μπορεί να συμβεί ένα έκτακτο περιστατικό εν πτήσει στο ακόλουθο άρθρο με βάση ένα συγκεκριμένο παράδειγμα.

Αξιολόγηση καταλληλότητας για πτήση

Οι οξείες ή χρόνιες παθήσεις, όπως και οι αναπηρίες, μπορεί μερικές φορές να οδηγήσουν σε περιορισμό σε αυτό που είναι γνωστό ως «καταλληλότητα για πτήση» για όσους επηρεάζονται. Αυτό μπορεί να συνεπάγεται απώλεια άνεσης και να βλάψει την υγεία του επιβάτη καθώς και την ασφαλή λειτουργία της πτήσης για όλους τους επηρεαζόμενους.
Αν και οι ερωτήσεις σχετικά με παράγοντες όπως η μεταφορά φαρμάκων ή ενέσεων ινσουλίνης και η ικανότητα του επιβάτη να κάθεται κατάλληλα κατά την απογείωση και την προσγείωση συχνά θεωρούνται ασήμαντες, η αξιολόγηση του καρδιαγγειακού ή πνευμονικού κινδύνου μέσω της έκθεσης στην ατμόσφαιρα της καμπίνας (ήπια υποξία), προηγούμενες επεμβάσεις ή χειρουργικές επεμβάσεις, απαιτούν μερικές φορές την κρίση ενός αεροπορικού ιατρού.

Υποστήριξη από το Medical Operation Centre της Lufthansa

Το Medical Operation Centre (Ιατρικό Επιχειρησιακό Κέντρο) της Lufthansa (MOC) είναι ενσωματωμένο στην Ιατρική Υπηρεσία και μπορεί να δώσει μια έγκυρη απάντηση σε όλα αυτά τα ερωτήματα. Το MOC συμβουλεύει και σχεδιάζει αεροπορικά ταξίδια για επιβάτες με οξείες ή χρόνιες νόσους καθημερινά από τις 06:00 έως τις 22:30, συχνά για λογαριασμό ασφαλιστικών εταιρειών ή υπηρεσιών βοήθειας για τον επαναπατρισμό ασθενών που νοσούν ή υποφέρουν από ατυχήματα στο εξωτερικό, αλλά μπορεί επίσης ευχαρίστως να χειρίζεται απευθείας ερωτήματα από νοσοκομεία, γιατρούς ή ασθενείς.